A/N: Notka do kitu, nie bić. Ale tak do jest, jak nie potrafię się zaangażować emocjonalnie w prezentowane treści ;). Chociaż czasem nawet to nie pomaga…
Pamiętają schemat zęba? To jeszcze uzupełniająco:
W zębinie znajdują się małe kanaliki. W kanalikach zaś mieszczą się zakończenia nerwowe, płyn kanalikowy i wypustki komórek miazgi, które tworzą zębinę (dla bardzo ciekawskich: te komórki nazywają się odontoblasty). Dziąsło sięga do szyjki zęba, częściowo pokrywając też szkliwo. Zębina jest zatem odizolowana od świata dziąsłem i cementem korzeniowym, który powinien pokrywać ją całą, sięgając szkliwa. Wszystko jasne? To teraz do rzeczy.
Pisać będę o tzw. nadwrażliwości zębiny.
Opisywane zjawisko polega na ostrym, przemijającym, umiejscowionym bólu, występującym po zadziałaniu nieszkodliwych bodźców, jak zimne lub gorące pożywienie, zimne powietrze, przy szczotkowaniu zębów, przy badaniu zgłębnikiem, na sam dotyk, po jedzeniu. Warunkiem wystąpienia jest odsłonięcie zębiny, np. przez cofnięcie się dziąsła (a cement korzeniowy nie sięga szkliwa), starcie zębów, ubytki przyszyjkowe, ukruszenie się korony zęba. Wrażliwość może się też pojawić po intensywnym wybielaniu żywych zębów.
Leczenie polega na zamykaniu kanalików zębinowych (docieranie bodźców do zakończeń nerwowych i zmiany ciśnienia płynu kanalikowego są możliwymi wyjaśnieniami występowania tego zjawiska) i zmniejszaniu pobudliwości nerwów miazgowych, żeby nie przenosiły one sygnałów do ośrodkowego układu nerwowego.
Stosuje się następujące środki (wymienię najważniejsze, najłatwiej dostępne):
1. związki fluoru – stosowane powszechnie, choć średnio skuteczne na dłuższą metę. Powodują wytrącanie się soli fluorowych w kanalikach i tym samym ich blokowanie. Przykłady: lakier Fluor Protector, żel Elmex (widziałam w drogerii SuperPharm, w dziale „aptecznym”), Fluormex (podobno w aptekach), płukanka Elmex Sensitive (zielony).
2. związki wapnia – stymulują tworzenie zębiny i zamykanie w ten sposób kanalików. Wykorzystuje się gotowe lub robione w gabinecie pasty, nakładane na 3-5 minut na ubytek lub odsłonięty korzeń.
3. szczawiany żelaza, glinu i potasu – z wapniem zawartym w zębinie tworzą duże, nierozpuszczalne kryształy, blokujące kanaliki i zmniejszające pobudliwość nerwową. Zawarte są w m.in. Sensodyne Sealant.
4. chlorek strontu – w lakierach i pastach. Zamyka kanaliki.
5. aldehyd glutarowy – blokuje kanaliki. Zawarty m.in. w Gluma Desensitizer (płyn do stosowania w gabinecie).
6. preparaty wieloskładnikowe – np. D/Sense (2 płyny), Seal&Protect, GreenOr (płyn do stosowania w gabinecie i dwuskładnikowy żel, do użytku przez pacjenta w domu – kolejno szczotkuje się zęby. Podobno do nabycia w aptekach).
7. żywice – lakier Cervitec lub tzw. bondy do wypełnień. W gabinecie.
8. pokrywanie odsłoniętego korzenia specjalnym materiałem do wypełnień (cementem glass-jonomerowym). W gabinecie.
9. zabiegi periodontologiczne – pokrycie przeszczepem tkankowym obnażonej zębiny korzeniowej. W przychodniach specjalistycznych, jedno z droższych rozwiązań.
10. w skrajnych przypadkach leczenie endodontyczne (usunięcie miazgi zęba).
Notka mdła, wiem. Pisana na podstawie (ktoś mnie prosił o bibliografię, to proszę bardzo) podręcznika Z. Jańczuka, „Stomatologia zachowawcza. Zarys Kliniczny” wyd. PZWL, Warszawa 2006.